1-مقدمه

در دو دهه اخیر تمرکز بر تولید شیر با کیفیت و رفاه حیوانات به اولویت بسیاری از مزارع مدرن تبدیل شده است. شرایط مدیریتی خوب ممکن است عملکرد دام­های شیری را بهبود بخشد. لذا مدیریت باید برای افزایش سود­دهی مزرعه اتخاذ شود. برای اطمینان از طول عمر یا تولید بلندمدت دام­های شیری، باید محیطی سالم و راحت برای آنها فراهم کرد. برای این کار، شیوه‌های بسیار مکانیزه وارد بازی می‌شوند که سیستم‌های تولیدی دام را سرعت می­بخشند. در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی جهت بهبود رفاه و سلامت کلی گاوهای شیری همراه با سطح بالاتری از آسایش در جایگاه صورت گرفته است. جایگاه و سطح استراحت همانند روش­های تغذیه و نگهداری بر تولید شیر و تولید مثل در گله شیری تأثیر دارد. بستر و کفپوش مناسب فضای راحت را برای استراحت حیوانات فراهم می­کند و همچنین به بهبود سلامت و عملکرد دام کمک می­کند. گاوهایی که از استراحت (دارز کشیدن) محروم هستند، اختلالات رفتاری و فیزیولوژیکی نشان می­دهند که ممکن است برای حیوانات شیری ناخوشایند و ناسالم باشد. علاوه بر این، در مطالعات جدید گزارش شده است که مواد بستر ممکن است باعث ایجاد تعداد باکتری در شیر شوند که منجر به نگرانی بالقوه­ای برای سلامت انسان و حیوانات شده است. مواد بستر که به عنوان کفپوش استفاده می­شوند. به دام آرامش می­دهند، استراحت را تشویق می­کنند، به سلامت پستان، کمیت و کیفیت شیر کمک کنند. همچنین منجر به کاهش آسیب سم و رفع خستگی دام می­شوند.

2-اثر بستر بر رفتار گاو

دراز کشیدن مهمترین رفتار گاو است که 50 درصد از روز را به آن اختصاص می­دهند. گاوها دراز کشیدن روی بستر نرم را ترجیح می­دهند. تعداد دفعات دراز کشیدن می­تواند به عنوان شاخص مهمی از کیفیت مواد بستر ارائه شده در نظر گرفته شود. علاوه بر این، زمانی که گاو شیری مجبور به استفاده از سطوح سخت، به ویژه بتن می­شود، زمان دراز کشیدن کمتر و زمان ایستادن بیشتر است. گاو شیری بستر خشک را به بستر مرطوب ترجیح می­دهد و همچنین در فصل زمستان بیشتر از فصل تابستان دراز می­کشد.

1-2- تقسیم بندی زمانی روزانه برای دام­های شیرده :

1. خوردن 3 تا 5 ساعت (9 تا 14 وعده خوراک در روز)
2. دراز کشیدن یا استراحت 12 تا 14 ساعت
3. نشخوار کردن 7 تا 10 ساعت
4. نوشیدن 30 دقیقه
5. فعالیت­های مدیریتی 2.5 تا 3.5 ساعت
6. تعاملات اجتماعی 2 تا 3 ساعت

3- اثر بستر تولید شیر

• در حیوانات شیرده، جریان خون به غده پستانی در هنگام دراز کشیدن افزایش می­یابد. افزایش سرعت جریان خون بین 24 تا 28 درصد به سمت پستان در هنگام دراز کشیدن حیوان در مقایسه با ایستادن متغیر است.
• بستر نرم مانند بستر شنی می­تواند منجر به بهبود نمره وضعیت بدن، حذف استرس و در نهایت بهبود تولید شیر شود.
• برخی از جایگاه­ها به ویژه آنهایی که سطح استراحت ضعیف و غیربهداشتی دارند، اغلب باعث مشکلات پستان و خطر ابتلا به ورم پستان می­شوند که مستقیماً بر تولید و کیفیت شیر تأثیر می­گذارد.

4- اثر بستر بر لنگش

لنگش یکی از شایع­ترین بیماری­ها در مزارع گاو شیری است که منجر به افزایش سرعت حذف و زیان­های اقتصادی می­شود. روش­های تشخیص و درمان در لنگش بسیار بهبود یافته است .با این حال، توسعه اقدامات پیشگیرانه از لنگش در سیستم­های داخلی جایگاه نیز حیاتی است. تهیه مواد بستر تمیز و راحت یکی از جنبه­های کلیدی کنترل لنگش محیطی در مزارع است، این مزیت تا حدی به دلیل بهبود رفاه حیوانات و کاهش قرار گرفتن در معرض عوامل بیماری­زا است.

آسیب مفاصل و درماتیت انگشتی دو علت اصلی لنگش هستند. شیوع لنگش و شدت آسیب مفاصل در گاوهای مستقر در کف بتنی با خطرافزایش لغزش و فشار به سم نسبت به مواد بستر راحت بیشتر است. بستر شنی یکی از متداول­ترین مواد مورد استفاده در مزارع بزرگ بود. پاتوژن‌های مرتبط با درماتیت انگشتی ممکن است از میکروبیوم حفره دهان، دستگاه گوارش و مدفوع گاو منشأ بگیرند. سم گاوهای شیری تقریباً 12 ساعت در روز با مواد بستر تماس مستقیم دارند. بنابراین، مواد بستر ممکن است به عنوان مخزن پاتوژن­های مرتبط با درماتیت انگشتی عمل کنند. بنابراین خشک و تمیز نگه داشتن بستر بسیار حائزه اهمیت است.

 

5- ورم پستان

درمان و کنترل ورم پستان یکی از بزرگترین هزینه­های صنعت گاو شیری را به خود اختصاص داده است و عامل مهمی در کاهش رفاه گاوهای شیری محسوب می­شود. عفونت پستان ممکن است از محیط گرفته شود یا از گاوی به گاوی دیگر منتقل شود (انتقال مسری).

1-5- پاتوژن­های ورم پستان محیطی

پاتوژن­های ورم پستان محیطی در مدفوع گاو، مواد بستر، مراتع، آب و روی پوست گاو وجود دارند.

شایع­ترین پاتوژن­های ایجاد کننده ورم پستان محیطی استرپتوکوکوس اوبریس و اشریشیا کلی هستند. همچنین می­توان به سایر گونه­ها مثل کلبسیلا، سودوموناس و تروپرلا اشاره کرد.

5-2- مدیریت بستر

برای کاهش خطر ناشی از منابع محیطی ورم پستان، مهم است که سطح باکتری­ها در نزدیکی پستانک­ها و انتهای سرپستانک پایین باشد. باکتری­ها در همه جای محیط هستند. هنگامی که گاوها دراز می­کشند، پستان­ها و سر پستانک­ها در تماس نزدیک با باکتری­های بستر قرار می­گیرند.

مدیریت جایگاه برای به حداقل رساندن خطرات و استفاده موفقیت آمیز از هر نوع بستر بسیار مهم است. باکتری­ها در شرایط مرطوب و گرم سریعتر تکثیر پیدا می­کنند از اینرو مهم است که انواع بسترهای مورد استفاده تا حد امکان خشک باشند.

3-5-  نکات مهم بستر

• کاه مرطوب یک خطر اصلی برای ورم پستان است و نباید برای بستر گاوهای شیرده استفاده شود.
• خاک اره بی­کیفیت می­تواند حاوی باکتری کلبسیلا باشد که منجر به عفونت شدید پستان می_­شود.
• ماسه یک ماده معدنی، فاقد مواد مغذی است، بنابراین سرعت تکثیر باکتری­ها در آن کندتر است.

– اما، اگر ماسه آلوده باشد باکتری­ها می­توانند تکثیر پیدا کنند.

– اگرچه ماسه برای مدت طولانی­تری استفاده می­شود اما جمعیت باکتریایی آن کمتر از سایر مواد بستر است.

– ماسه تمیز و شسته ایده آل است. زمانی که یک توپ از آن را سه یا چهار بار میان دستمان جابجا می­کنیم، باید شکسته شود. اگر اینطور نیست، محتوای خاک رس آن بسیار زیاد است.

• کود جامد بازیافتی (RMSیا بستر سبز) به عنوان ماده بستر برای گاوهای شیری استفاده شده است. با این حال، اطلاعات محدودی در مورد خطرات ورم پستان در هنگام استفاده ازRMSوجود دارد.
• به همین دلیل، مقرراتی وجود دارد که استفاده از بستر RMS را پوشش می­دهد.
• جهت مطالعه بیشتر AHDB RMS را نیز ببینید.
• اگر ازRMSاستفاده می­کنید، در زیر آن پوشش قرار دهید و ماده خشک حداقل 34درصد را هدف قرار دهید.
• در سطح نیاز روزانه آماده کنید و ذخیره نکنید.

5-4- انبار بستر

در حالت ایده آل، مواد بستر باید قبل از استفاده تمیز و کاربردی باشند. مواد بستر را در جای خشک و مسقف ذخیره کنید. پوشاندن با پلاستیک اغلب منجر به تشکیل کپک و رشد باکتری به دلیل تراکم مواد می­شود. از جذب رطوبت (نم) از سطح زیرین جلوگیری کنید، برای مثال با استفاده از یک لایه شن زیر آن را بپوشانید و همیشه خشک نگه داشته شوند.

5-5- کاندیشنرهای بستر

کاندیشنرهای بستر (آهک یا محصولات تجاری) اغلب برای کنترل ورم پستان تبلیغ می­شوند. اثربخشی این محصولات احتمالا تحت تأثیر نوع مواد بستر، فراوانی و سرعت کاربرد آن­ها است. به نظر می­رسد اثر آهک 24 یا حداکثر 48 ساعت باقی می­ماند. استفاده دو بار در روز، همراه با بستر سازی دو بار در روز، احتمالا موثرتر خواهد بود و به تمیز نگه داشتن بستر کمک می­کند.استفاده کمتر مکرر، به عنوان مثال پاشیدن 100 گرم آهک در هر روز (بهار/تابستان) یا هر دو روز (پاییز/زمستان) روی بستر جایگاه ممکن است به کند کردن رشد باکتری کمک کند.

6-5- مهم:

• مواد ضدعفونی کننده را روی بستر اسپری نکنید زیرا مواد ضدعفونی کننده به سرعت توسط مواد آلی غیرفعال می­شوند.اسپری کردن همچنین باعث افزایش رطوبت می­شود که به رشد باکتری­ها کمک می­کند.
• مواد بستر را قبل از استفاده تمیز و خشک نگه دارید.

6- نتیجه گیری

فراهم کردن بستر تمیز، خشک و راحت برای استراحت گاوهای شیری از نظر دراز کشیدن، سلامت سم و پستان و تمیزی دام حائزه اهمیت است زیرا آنها تقریبا 6-12 ساعت در روز را به استراحت می­گذرانند. که این منجر به افزایش تولید و کیفیت شیر می­شود. جهت تحقق یافتن این امر بستر باید تعویض شود و این مستلزم نیرو کارگر و بستر تازه است که برابر با صرف هزینه می­باشد. استفاده از همزن بستر داما با ویژگی­های منحصر به فرد آن سبب کاهش استرس،  افزایش رفاه دام وکاهش استفاده از بستر می­شود.

پس از یک بار عبور همزن بستر داما چنگک‌های آن به راحتی بسترهای سفت شده را می­شکنند و به گردش در می­آورد و بستر را نرم، تمیز و خشک نگه می­دارد که این سبب افزایش راحتی دام و کاهش استرس می­شود. از طرفی چون بستر شیار شیار می­شود هوادهی رخ می­دهد و بستر را بدون نیاز به استخراج، خشک می­کند و رشد باکتری­ها را کاهش می­دهد. کاهش رشد باکتری ها منجر به افزایش سلامت سم و پستان می­شود. همچنین سبب تسطیح بستر می­شود که این امر به نوبه خود سبب پر شدن فرورفتگی­های ناشی از بلند شدن و خوابیدن دام، تنظیم شیب بستر و مرتب شدن آن می­شود. لازم به ذکر است که مدل 2 همزن بستر داما مجهز به سیستم آهک پاشی می_­باشد. آهک سبب ضدعفونی بستر و از بین رفتن پاتوژن­ها و باکتری­های حساس به محیط قلیایی می­شود

بدین ترتیب همزن بستر یک کار فشرده را سرعت می­بخشد و هزینه­ها را کاهش می­دهد.

مشخصات همزن بستر 1

• وزن: ۴۰۰ کیلوگرم
• ارتفاع: ۲۰۰ سانتی متر
• طول :از لبه جدول فری استال ۱۶۰ الی ۱۷۰ سانتی متر
• عرض: ۱۵۰ سانتی متر
• عمق خاک ورزی: ۲۰ سانتی متر
• دارای بازوی جمع شونده تا 90 درجه جهت سهولت جا به جایی بین سالن­ها
• همزدن بستر فری استال تا نزدیک تخته سینه

مشخصات همزن بستر 2

• وزن: ۴۰۰ کیلوگرم
• ارتفاع: ۲۰۰ سانتی متر
• طول :از لبه جدول فری استال ۱۶۰ الی ۱۷۰ سانتی متر
• عرض: ۱۵۰ سانتی متر
• عمق خاک ورزی: ۲۰ سانتی متر
• دارای بازوی جمع شونده تا 90 درجه جهت سهولت جا به جایی بین سالن­ها
• همزدن بستر فری استال تا نزدیک تخته سینه
• مجهز به آهک پاش با ظرفیت 250 کیلو گرم و پاشش وسیع بستر

 

رفرنس

https://www.pashudhanpraharee.com/dairy-cattle-bedding-importance-and-recent-advances/

Control of environmental mastitis in lactation

A Review: Effect of Bedding Material on Production, Reproduction and Health and Behavior of Dairy Animals

https://en.engormix.com/dairy-cattle/articles/advantages-bedding-material-dairy-t42736.htm

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8495337/