- هرچه زودتر انجام شود بهتر است
- هنگام شاخ سوزی از وارد کردن هر گونه استرس به دام جلوگیری کنید
- هرچه دام مهارتر باشد بهتر است.
سن مناسب شاخ سوزی
بسیارى از پرورش دهندگان گوساله هاى شیرى، گوساله ها را بین هفته هاى ۶ تا ۱۰ بى شاخ مى کنند. با این حال برخی پرورش دهندگان شاخ سوزی را در سنین ۳ تا ۴ هفتگى انجام مى دهند. هفته سوم سنى است که گوساله سن آسیب پذیرى را پشت سر گذاشته است. در این سن گوساله در حال انتقال از مرحله ایمنى غیرفعال، که از طریق کلستروم دریافت کرده، به مرحله کسب ایمنى از طریق آنتى بادهاى حفاظتى خود است. هفته ۴، براى کمترین میزان صدمه به بافت شاخ جهت جلوگیرى از رشد آن مناسب است. در این سن مقدار بافتى که در زمان شاخ سوزی برداشته مى شود به جوانه شاخ محدود مى گردد.
خمیر شاخ سوز باید در محدوده سنی کمتری مورد استفاده قرار گیرد. در سنین کم گوساله ها بسیار حساس هستند، و سیستم ایمنی ضعیفی دارند و به شدت مستعد بیماری های تنفسی هستند. به همین دلیل، بهترین زمان برای شاخ سوزی 3 الی 4 هفته بعد از تولد است. اما در این زمان خمیر شاخ سوز کارایی کامل را ندارد و نمی تواند شاخ را کامل بسوزاند.
استفاده از هویه داغ یا شاخ سوز فلزی، به صورت حرارتی بهترین نتیجه را دارد و نسبت به شاخ سوزی با خمیر استرس کمتری را به گوساله وارد میکند. همچنین کار کردن با یک گوساله ۴۵ تا ۵۴ کیلویى نسبت به تلیسه۹۰ تا ۱۳۶ کیلویى بسیار راحت تر است و در نرده هاى حفاظ کمتر ایجاد مشکل مى کند.
مهار کردن و کاهش استرس دام
هرچه دام مهارتر باشد بهتر است. بهترین نوع مهار، مهارى است که از کوچکترین آسیب به گوساله یا حفاظ جلوگیرى کند. افسار، یکى از انواع خوب مهار است که مزیت آن زمان صرف شده براى بستن گوساله می باشد. گرچه، در موارد محدودى گوساله با دو افسار بسته می شود. استفاده از وسایل مهار پوزه، با جلوگیرى از برگشت گوساله به اطراف، و محکم نگه داشتن آن، باعث می شود شاخ سوزی براحتی انجام می شود. در صورت امکان، با استفاده از هر دو وسیله، سربند و افسار، گوساله را در یک محل نگه دارید و سرش را به یک طرف و بعد طرف دیگر نگه دارید .
اگر از یک بى حس کننده موضعى (مثل لیدوکائین )، براى بى حسى منطقه جوانه شاخ (عصب کورنال) ، قبل از ، از بین بردن شاخ استفاده شود نیاز زیادى به مهار فیزیکى نیست. اگر گوساله هاى زیادى در یک زمان بى شاخ مى شوند، پیشنهاد این است که به ترتیب، به حدود ۵ گوساله داروى بى حسى موضعى تزریق شود، بعد به همان ترتیب که دارو تزریق شده گوساله ها بى شاخ شوند. این سیستم عقب و جلو، فرصت کافى مى دهد که بى حسى به اندازه ای باشد که در زمان بى شاخ کردن گوساله آرام بوده و تقلا نکند.
هرچه استرس وارد شده به دام کمتر باشد شاخ سوزی راحت تر انجام می شود. متأسفانه، گاهى اوقات بى شاخ کردن زمانى اتفاق مى افتد که گوساله به اندازه کافى راحت نیست. براى مثال، وقتى حیوانات از جایگاه هاى انفرادى به جایگاه هاى دسته جمعى فرستاده مى شوند.
جهت مدیریت کارآمد در این زمان ۱ هفته بعد از بى شاخ کردن گوساله ها از هر گونه تغییرى در وضعیت همیشگى گوساله اجتناب شود .
اگر بیشتر راجع به اثرات استرس روى کارآئى ایمنى گوساله ها بدانیم، به اهمیت تأخیر در اتفاقات استرس زا پى مى بریم. حتى ۷ تا ۱۰ روز بعد از استرس (بى شاخ کردن، تغییر در خوراک، تغییر در جایگاه، حمل و نقل و واکسیناسیون )، مى توان کاهش سطوح دفاع ایمنى گوساله را مشاهده کرد. بنابراین گوساله بویژه در مورد بیماریهاى تنفسى در این دوره بسیار آسیب پذیر است.
