مقدمه
مدیریت کارآمد و محیط مناسب از عوامل ضروری در جهت سلامت و رفاه گاو شیری هستند. استراحت کافی بر تولید، سلامت و رفاه گاو شیری تاثیر مثبت دارد. محل نگهداری و سازهها (شکل استال، فضای در اختیار گاو، مدیریت استال، مدیریت بهاربند، راهروی شیردوشی و مسیرهای جابجایی)، خوراک و آب، سلامت و آسایش (لنگش، سلامت اندام حرکتی و مراقبت از سم، استرس گرمایی) از حوزههای با اهمیت در مبحث آسایش گاو شیری و موثر بر رفاه و رفتار گاوها هستند. وقتی صحبت از آسایش دام میشود مهمترین نکتهای که به آن باید توجه شود استراحت روزانه گاو است. زمانی که دسترسی به استال محدود میشود گاوها ترجیح میدهند در راهروها دراز بکشند و این خود موجب القای استرس میشود.
یکی از موارد حائز اهمیت در محل نگهداری گاوهای شیری تراکم آنها در بهاربند است. در مطالعه ای که نتایج آن در سال ۲۰۱۶ در نشریهی American Dairy Science Association منتشر شد میزان خوابیدن گاوها در شرایط نگهداری مختلف از لحاظ تراکم مورد مقایسه قرار گرفت. در این مطالعه سه گروه گاو شیری با تراکم ۸۲%، ۱۰۰% و ۱۲۹% بررسی شدند. در بهاربند با تراکم ۸۲% نسبت گاوهایی که بیش از ۱۲ ساعت در روز دراز میکشیدند از دو گروه دیگر بالاتر بود. مطالعات دیگر نشان میدهد تراکم بیش از حد بهاربند تا ۱۱۵% تاثیری بر مدت زمان دراز کشیدن و نشخوار روزانه ندارد، در حالی که افزایش تراکم به بیش از ۱۳۰% منجر به کاهش زمان دراز کشیدن و کاهش زمان دریافت خوراک میشود.از سویی میان زمان دراز کشیدن و تولید شیر رابطهی مستقیم وجود دارد. مواد مورد نیاز برای تولید شیر از طریق جریان خون که در خلال دراز کشیدن وضعیت بهتری دارد به غدد پستانی راه مییابند. بنابراین تراکم بهاربند از طریق تاثیر بر مدت زمان دراز کشیدن ممکن است تولید شیر را متاثر سازد. در سیستم نگه داری فری استال، گاوهای شیری عموما حدود ۱۱ ساعت در شبانهروز دراز میکشند. از سوی دیگر با افزایش روزهای شیردهی مدت زمان دراز کشیدن زیاد میشود. البته شکم زایش موجب تداخل در این روند میشود، به طوری که گاوهای شکم اول در اوایل شیرواری تعداد
دفعات بیشتر اما مدت کمتری دراز میکشند و هر چه به اواخر شیرواری نزدیک میشوند تعداد دفعات دراز کشیدن کاهش و مدت زمان آن افزایش مییابد. مناسب بودن ابعاد و بستر فری استال و پهنای مناسب راهروها نیز در مدت زمان دراز کشیدن نقش به سزایی دارند. در مطالعهای که در سال ۲۰۱۵ در کانادا انجام شد مشخص گردید در فری استالهایی با ارتفاع از کف بیش از ۲۲ سانتی متر و نیز در استالهای با بستر شنی مدت زمان دراز کشیدن افزایش مییابد. همچنین پهنای بیش از ۳۵۰ سانتیمتری راهروی خوراک خوری بهبود زمان دراز کشیدن گاوها را به دنبال دارد. همچنین زمانی که پهنای استال بیش از ۱۱۴ سانتیمتر باشد مدت زمان استراحت روزانه بیشتر خواهد بود. استال هایی با بستر ماسهای با عمق بیش از ۲ سانتیمتر شرایط را برای استراحت گاو مطلوبتر میکنند. در سمت مقابل کف لاستیکی در راهروی خوراک خوری موجب کاهش میانگین زمان دراز کشیدن شده است. اصولا تغییر در رفتار استراحت یا دراز کشیدن میتواند مرتبط با درد یا ناخوشی دام باشد. در حقیقت بررسی رفتار استراحت نه تنها شاخصی برای شناسایی گاوهای بیمار است بلکه میتواند به عنوان ابزاری برای پیشبینی گاوهای در معرض خطر بیماری مورد استفاده قرار گیرد.
نتیجه کلی
به عنوان جمع بندی باید خاطر نشان کرد که رفتار استراحتی گاو شیری به عوامل متنوعی همچون شکم زایش، مرحله ی شیرواری، عوامل گله ای مرتبط با دراز کشیدن و ایستادن گاو بستگی دارد. میزان استراحت روزانه گاو شیری یک شاخص بسیار مهم و کارآمد در شناسایی زودهنگام عوامل خطر مرتبط با رفاه گله است.
